Kiedy w latach 60. zobaczyliśmy pierwszą fotografię obejmującą całą kulę ziemską, wiele osób zrozumiało, że nasz dom ma konkretne granice. Ale dopiero powoli ujawniające się skutki zmiany klimatu pozwoliły nam zrozumieć, że nasza planeta to system naczyń połączonych, ze skończoną ilością zasobów, o które trzeba dbać i którymi trzeba rozsądnie gospodarować. I o ile większość z nas wie już co nieco o przyczynach efektu cieplarnianego, oszczędza wodę i segreguje odpady na 5 frakcji, nadal niewielu zdaje sobie sprawę choćby z tego, że używane przez nas na co dzień sprzęty elektryczne i elektroniczne bazują na rzadkich surowcach, których pewnego dnia może zabraknąć. Przeczytaj ten artykuł i dowiedz się, jak korzystając z elektroniki zadbać o planetę.
Co możesz zrobić?
- Zamiast wymieniać na nowszy model, użytkuj swój sprzęt tak długo, jak długo spełnia swoją funkcję. Z małym wyjątkiem – zainwestuj w wersję energooszczędną, jeśli teraz jest dostępna na rynku.
- Dbaj o sprzęt, właściwie go konserwując. Czy wiesz, że nie możesz zostawiać urządzeń z rozładowaną baterią (np. smartfona, tabletu, laptopa, czytnika e-booków)? Dziś ze względu na inną budowę baterii, w ogóle nie powinno się dopuścić do jej całkowitego rozładowania, bo z czasem po prostu przestanie działać. Zapoznaj się też z instrukcją obsługi sprzętu. Konieczność czyszczenia filtra w zmywarce lub wycierania klapy pralki po jej użyciu to nie wszystko, co może Cię zaskoczyć.
- Oddawaj urządzenia do naprawy. Czasem sprzęt nadal obejmuje gwarancja, czasem usługi „złotej rączki” są w pakiecie ubezpieczenia dla domu i możemy zadzwonić po fachowca, a kiedy indziej trzeba rozejrzeć się za punktem napraw w okolicy. Pamiętaj, że ten wysiłek się opłaca – naprawiony sprzęt często służy tyle samo czasu lub nawet dłużej niż nowy, bo zwykle wymieniamy w nim zużywające się części na te najwyższej jakości.
- Przekaż w cudze ręce niepotrzebny sprzęt, który nadal działa. Wystaw go na aukcji internetowej bądź w aplikacji, a jeśli nie chcesz pieniędzy, daj ogłoszenie w mediach społecznościowych, że oddasz dany sprzęt – na pewno znajdą się chętni, dla których np. Twój stary laptop będzie użyteczny.
- Oddaj elektroodpady do recyklingu. Ochronisz środowisko, a przy okazji zyskasz więcej miejsca w szafach i szufladach. Możesz przekazać elektroodpady do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (adres takiego PSZOK-u znajdziesz na stronie gminy) lub kupując nowy sprzęt, oddać stary tego samego rodzaju i w tej samej ilości. Sprzedawca w tym przypadku jest zobowiązany przyjąć od Ciebie sprzęt “jeden za jeden” i przekazać go do recyklingu. Możesz również poszukać zbiórek elektroodpadów organizowanych w okolicy, np. z okazji Dnia Ziemi.
- Kupuj urządzenia, które da się naprawić. Tu niezbędny przed zakupem będzie wywiad w sieci lub rozmowy z przyjaciółmi.
Elektroodpady – palący problem
Dlaczego temat elektroniki stał się palący? Trudno nie zauważyć, że po prostu używamy jej coraz więcej. W 2020 r. 78% z 7,8 miliarda ludzi było już w posiadaniu smartfona, 27 lat po ukazaniu się na rynku pierwszego tego typu urządzenia i 17 lat po debiucie telefonu BlackBerry, który upowszechnił połączenie rozmów telefonicznych, smsów, skrzynki mailowej, komunikatora i przeglądarki[1]. Dziś tempo zmian jest jeszcze większe, bo szybko spadające ceny urządzeń ciągną sprzedaż w górę. Taki niedawno jeszcze postrzegany jako luksus robot sprzątający, który wszedł na rynek w nowej odsłonie w 2002 roku, 14 lat później zagarnął już 20% rynku odkurzaczy[2], a szacuje się, że do 2027 r. będzie w obiegu ponad 60 milionów sztuk tego urządzenia[3] – to tak, jakby nieco mniej niż połowa gospodarstw domowych w USA miała po jednym. Do tego dochodzi fakt, że technologia się szybko zmienia lub „starzeje”, co jest szczególnie widoczne w przypadku nośników danych. Kto z nas ma jeszcze czytniki CD czy DVD w swoich laptopach czy komputerach? A kto pamięta dyskietki?
Producenci, w których interesie leży, byśmy wymieniali sprzęt na nowy, bombardują nas przekazem „kup nowy lepszy model”. Niestety, część elektroniki jest też produkowana w taki sposób, aby jej żywotność nie była zbyt długa. Dla przykładu, zdarza się, że bateria jest przyklejona do smartfona i nie da się jej wymienić. Najprawdopodobniej jednak w najbliższych latach będzie się to zmieniać na skutek regulacji unijnych, które zakładają ekoprojektowanie sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Nakładają one na producentów obowiązek przedłużenia okresu życia produktów określonego jako: minimalny gwarantowany okres życia, minimalny czas dostępności części zamiennych, modułowość, możliwość uaktualnienia i możliwość naprawy sprzętu.
Poważne konsekwencje – dziś dla Ziemi, jutro dla technologii
W 2019 r. wygenerowaliśmy na świecie ok. 54 mln. ton elektroodpadów (średnio ok. 7,3 kg na osobę), a tylko 17,4% z nich trafiło do recyklingu.[4] Żeby zrozumieć skalę problemu, spójrzmy na rynek smartfonów. Z badania przeprowadzonego dla portalu poświęconego doświadczeniu użytkownika UX Planet wynika, że ok. 62% respondentów albo wyrzuciło swój poprzedni smartfon do kosza na odpady zmieszane, albo nadal chomikuje go w domu.[5] Jakie ma to konsekwencje? Po pierwsze, zatruwamy planetę. Niebezpieczne substancje pochodzące z nieprawidłowo zagospodarowanych elektroodpadów przyczyniają się do zmiany klimatu (np. gazy cieplarniane pochodzące z lodówek i klimatyzatorów), a czasem bezpośrednio do skażenia ziemi lub wody (np. w 2019 r. wraz z elektroodpadami do środowiska trafiło 50 ton rtęci)[6]. Po drugie, marnujemy zasoby, które są ograniczone, podczas gdy moglibyśmy zwrócić je do obiegu, przekazując do odpowiednich punktów zbiórki, skąd trafią do recyklingu. Czy wiesz, że aby wydobyć ze złóż taką samą ilość złota, jaką można pozyskać z telefonu komórkowego, potrzeba aż 25 kg rudy?[7] Warto o tym pamiętać, kupując nowy smartfon – wystarczy wrzucić ten stary do pojemnika na elektroodpady, aby zadbać o surowce np. do wytworzenia kolejnego sprzętu, z którego będziemy korzystać w przyszłości.
How to protect Earth? A guide for the users of the electronics
When in the 1960s we saw the first photograph of our planet’s sphere, a lot of people realized that our home has boundaries. But we needed to observe the effects of climate change to understand that our planet is an interconnected system with a limited amount of resources that have to be cared for and managed in a responsible manner. Although the majority of us know a bit about the causes of global warming, save water and recycle, still only few realize that one day we might run out of rare elements that are essential for making electronic and electrical devices that we use every day. Read this article to learn how to use electronics and protect the Earth.
What can you do?
- Instead of swapping a device for a new model, use it for as long as it serves its function. There’s only one exception: invest in an energy efficient model, when it comes on the market.
- Take good care of your devices, maintaining them in a proper manner. Did you know that you shouldn’t leave laptops, smartphones, tablets or e-book readers with an empty battery? Nowadays due to a different way the battery is built you shouldn’t even let the battery be fully discharged, because over time it will stop charging. Be sure to read the instruction manual carefully. The need for cleaning the dishwasher’s filter(s) or wiping down the washing machine’s lid might come to you as one of many surprises.
- Have your devices repaired. The device may be still under warranty. What’s more, your home insurance may cover services of a handyman. Of course, sometimes you may have to look for a repair shop in your neighbourhood. It’s worth the effort, as devices that have been repaired tend to work for as long or even longer than the new ones, because we replace their consumable parts with high-quality ones.
- Sell or give away devices that you no longer need. Simply list them at an online auction or in an app. If you don’t need the money, use the social media to communicate that you want to give a device away. Contrary to what you might believe, people are certain to find your old laptop quite useful.
- Recycle e-waste. Thus, you will not only protect the environment, but also gain more room for storage. You can bring e-waste to PSZOK (waste collection point whose address can be found on your municipality’s website) or exchange it for a new appliance of the same kind that you purchase in the shop. The retailer is obliged to collect the appliance you do not need any more and take it to a recycling facility. You can also look for an e-waste collection scheme organized in your neighbourhood, e.g. for the Earth Day.
- Buy easily repairable devices. Before you make a purchase, browse the Internet or ask friends for recommendations.
E-waste – a burning issue
Why has e-waste become a burning issue? It’s hard to miss that we are using more and more electronics. In 2020 78% of 7.8 billion people owned a smartphone, only 27 years after the market debut of this device and 17 years after the launch of a BlackBerry integrated phone, which offered calls, texting, email, web browser and a messenger.[1] Today the pace of change is even greater, because the falling price levels boost the sales. For instance, a robot vacuum cleaner, not so long ago considered a luxurious item, came on the market in 2002 and 14 years later had a 20% market share.[2] The number of robot vacuums in circulation is estimated to reach 60 million units by 2027[3], which roughly equals to half of the American households. Furthermore, technology quickly becomes obsolete; take the case of data carriers – whose laptop or PC still has a CD or DVD drive today? And do you even remember the floppy disks?
Manufacturers want us to purchase more, so they bombard us with the message “swap your device for a new model”. Unfortunately, part of the electronics is also produced in such a way that cuts its lifetime short. For instance, some smartphones have a non-removable battery. Nonetheless, in the coming years we will probably see a major change in that regard, as European Union’s regulations concerning eco-design of the electronic and electrical devices will make the producers responsible for extending the products’ lifetime to a mandatory minimum. The producers will also be obliged to provide repair and upgrade services as well as guarantee spare parts availability and the device’s modularity.
Serious consequences – today for the Earth, tomorrow for the technology
In 2019 we generated approx. 54 Mt of e-waste (7.3 kg per capita on average), and only 17.4% of those were recycled.[4] To understand how serious this problem actually is, let’s take a closer look at the smartphones’ market. According to the survey conducted by UX Planet, a website on user experience design, approx. 62% of the respondents either discarded their previous smartphone or still had it at home.[5]
What are the consequences? Firstly, we pollute the planet. Harmful chemicals leaking from the e-waste that has not been managed in an environmentally friendly manner contribute to climate change (e.g. greenhouse gases from discarded fridges and air conditioners), and sometimes contaminate soil or water (50 tons of mercury was found in the e-waste that was released into the environment in 2019).[6]. Secondly, we waste precious resources that are limited, while we could put them back into circulation by taking our e-waste to recycling centres. Did you know that in order to obtain the amount of gold that a smartphone contains you would need 25 kg of ore?[7] It’s worth remembering that it’s enough to recycle an old smartphone when you purchase a new one to ensure the availability of the raw materials for the device that you will buy in the future.
Źródła:
[1] https://www.cbc.ca/news/science/5-major-moments-in-cellphone-history-1.1407352
[2] https://en.wikipedia.org/wiki/Robotic_vacuum_cleaner
[3] https://www.globenewswire.com/news-release/2021/08/10/2277646/28124/en/World-Robotic-Vacuum-Cleaner-Market-Report-2021-2028-Increasing-Popularity-of-Intelligent-and-Connected-Vacuum-Cleaners-Offering-Voice-Control-and-Smart-Navigation-Features.html
[4] https://ewastemonitor.info/wp-content/uploads/2020/11/GEM_2020_def_july1_low.pdf
[5]https://uxplanet.org/planned-obsolescence-dark-truth-of-the-smartphone-industry-c9131c5ff7c4 Próba: 122 respondentów
[6] Eionet Report, Electronic products and obsolescence in a circular economy (June, 2020)
[7]https://szkolnecentrumrecyklingu.pl/wp-content/uploads/2021/07/prezentacja_jakie_surowce_mozna_odzyskac_z_zseie_oraz_baterii.pdf
